Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğu Nedir?

Gecikmiş konuşma, çocukluk döneminde karşılaşılan sık problemlerden biri  olup, dil/konuşma gelişimi normalden geri olan  çocukları tanımlamaktadır. Gecikmiş dil ve konuşmanın en belirgin özelliği, çocuğun yaşı ve fiziksel gelişimine kıyasla dil gelişiminde gecikmenin var olmasıdır. Bu çocuklarda hiçbir gelişim geriliği bulunmamasına rağmen, dil gelişiminde gecikme gözlemlenir ancak bu durum çoğunlukla ilk üç yaş içinde kendiliğinden çözülmekte ve ya erken tetikleme ile çocuğun akranları ile arasındaki arayı kapatması sağlanmaktadır. Arayı kapatamayan çocuklarda ise sorunlar, dil bozukluğu ya da özgün dil bozukluğu olarak tanı almaktadır. Bu gruptaki sorunları ayrımlamak için de gecikme yerine genellikle bozukluk terimi kullanılmaktadır.

Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğunun Sebebi Nedir?

• Zihinsel engel

• Duyusal-algısal gelişme bozuklukları

>> İşitme

>> Görme

>> Algılama

• Beyin travmaları

• İşlevsel nedenler

• Gecikmiş dil ve konuşma

• Özgün dil bozukluğu

• Otizm

• Bilingualizm

• Psikososyal yoksunluk

• Mutizm

• Çevre yetersizliği

• Kalıtsal/genetik yatkınlık

 

Gecikmiş Dil ve Konuşmanın Özellikleri
 

Sınırlı Konuşma

Hiç konuşmamaktan, çok zor anlaşılan birkaç sözcük söyleyebilme  arasında değişiklik gösterir.

Yetersiz Kelime Dağarcığı

Akranlarına kıyasla çok daha az kelime bilirler. Ben, benim gibi kişilik zamirlerini 3 yaş dolaylarında bile tam olarak kullanamazlar.
 

Gecikmiş Cümle Kurma

Kendi istek ve gereksinimlerini cümle ya da sözle anlatma yerine jest mimik ve diğer işaretleri kullanma yoluyla anlatmayı tercih ederler.
 

Dikkat, Dinleme ve İlgi Azlığı

Başkalarının konuşmalarına dikkat etmez, dinlemez ve ilgi göstermezler.
 

Hızlı Konuşma

Konuşmaları hızlı ve anlaşılmaz ses ve ses birleşimlerinden oluşur.
 

İşaret ve Vücut Dilini Kullanma

İsteklerini, duygularını, doğrudan vücut hareketleri ile anlatmaya çalışırlar. Bazen işaret ederler bazen de ebeveynlerinin elinden tutup istedikleri şeye doğru götürürler. Çoğunlukla insanlara vurmak, çarpmak, itmek gibi fiziki güç ile iletişim kurmaya çalışırlar.
 

Kendilerini İzole Etme

Bazı çocuklar kendilerini topluluktan, yaşıtlarından ve çevreden uzak tutma eğilimindedir.
 

Artan Hırçınlık

Daha çabuk ağlama, kırma, oyuncaklarını atma gibi davranışları vardır.

 

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalıdır?

Normal gelişim gösteren çocuklar iki yaş civarında iki sözcüğü bir araya getirerek cümleler kurmaya çalışırlar. 2-3 yaşlarında 50-100 sözcükle iletişim kurmaya başlarlar, ‘ben’, ‘sen’ gibi zamirleri kullanırlar. 3-4 yaşlarında kelime sayıları 800-1500 arasındadır. 4- 5 sözcükten oluşan cümleler kurarlar. 4-5 yaşına geldiklerinde ortalama 1000-2000 civarı kelimeleri vardır.

Eğer çocuğunuz 2 yaşına gelmiş ve hala hiç sözcük kullanmıyorsa profesyonel bir yardım almalısınız.

 

Dil ve Konuşma Gelişimi Konusunda Yaygın Olarak Bilinen Yanlış İnanışlar

Her zaman dil ve konuşma problemine neden olan şeyi bilmek zordur. Fakat neyin neden olmadığına dair bilinen bazı gerçekler vardır:

• Erkek çocuklar geç konuşur

Yapılan çalışmalar okul öncesi dönemdeki erkek çocukların dil gelişimlerinin kız çocuklarından daha yavaş olabildiğini gösterirken bu farkın yalnızca bir ya da iki ay olduğu vurgulanmaktadır. Bu çocuğun önemli ölçüde dil ve konuşma gecikmesi veya bozukluğu tanısı alabilmesi için daha büyük bir fark olması beklenir. Örneğin 2 yaşında bir çocuğun 1 buçuk yaş dönemi özellikleri göstermesi gibi. Yine de, erkek çocuklarda dil ve konuşma bozukluğuna daha sık rastlandığı da bilinmektedir bu nedenle en ufak bir şüphe dikkate alınıp takip edilmelidir.

• Çocuğun her isteğini önceden tahmin ederek yerine getiren anne-baba veya başka bir aile üyesinin olması

İsteklerini karşılayabilmek için konuşmak çocuk için en geçerli ve etkin yoldur. Eğer çocuk bunu yapabilseydi, yapardı. Yine de bu davranış çocuğun zaten geciken konuşmasına olumlu bir katkıda bulunmamaktadır. İdeali çocuğun isteklerini ve ihtiyaçlarını sözel olarak karşılayabilmesini kolaylaştırmak ve buna katkıda bulunmaktır.

• Abisi/ablası veya çevresindeki yakın bir kişinin konuşma problemi olması

Yalnızca konuşması geri veya bozuk kimselerle değil, çocuklar markette, kreşte veya parkta konuşması düzgün olan birçok kimseyle de etkileşir. Çocuk bunların arasından yalnızca konuşması düzgün olmayan kişiyi model olarak almayacaktır.

• İnatçı olmak

Hiçbir çocuk sırf inatçılıktan konuşmamayı veya anlaşılmadığı için hırçınlaşmayı, kendini yerlere atmayı, çevresine zarar vermeyi ya da çevresinin tüm baskısına rağmen sözcük veya cümlelerle iletişim kurmak yerine göstererek işaretlerle iletişim kurmayı seçmez. Bunu konuşmamasının nedeni olarak değil konuşamamasının da etkilediği bir durum olarak değerlendirmek gerekir.

• Dil bağı

Bazı durumlarda ailelere dil bağı operasyonu yaptırmaları tavsiye edilse de dil bağı konuşmayı muhakkak etkileyecektir diye bir durum söz konusu değildir. Çocuğun dil hareketleri, dilini yeterli bir şekilde kullanmadığından veya başka bir sorundan ötürü de sınırlı olabilir. Bu konuda bir dil ve konuşma terapistine başvurarak çocuğun dil hareketlerinin ve konuşma gelişiminin değerlendirilip varsa dil bağının konuşmayı etkileyip etkilemediği veya ne kadar etkilediğiyle ilgili bilgi alınması ve bundan sonra operasyona karar verilmesi önemlidir.

Ayrıca şu önerilerden de kaçınmak önemlidir:

• Problemi kendi başına aşacaktır

Evet, çocuklardan bazısı sorununu aşacak ve bazısı aşamayacak. Çocuğunuzun hangi düzeyi gerçekletireceğini bilemezsiniz.

• Değerlendirilmek için daha yaşı çok küçük

Küçük yaş grubunda bir değerlendirme yapmak zordur fakat sadece test, resim, kitaptan oluşan bir değerlendirme beklememek gerekir. Çocuğun işitmesi değerlendirilebilir. Bunun yanında sözel dili anlamasının nasıl olduğu, nasıl oyun oynadığı, diğer çocuk veya yetişkinlerle nasıl iletişim kurduğu değerlendirilerek gerekli öneriler verilebilir.

• Zaten konuşmuyor nasıl değerlendirilecek?

Çocuk kendisini sözel olarak ifade etmiyor olabilir fakat sözel dili anlaması ve konuşma öncesi sözel olmayan iletişim becerileri değerlendirilebilir. Bu sayede aileye çocuğun ifade etme becerilerini arttırması için uzman tarafından öneriler verilebilir.

• Okul başlayana kadar bekleyip görün

Bu konuda araştırmalar gayet açık ve nettir: çocuk ne kadar erken eğitime başlarsa ilerlemesi o kadar hızlı olur. Bu yalnızca dil ve konuşma için değil tüm gelişim alanları için geçerlidir.

(Dilkomdan alıntıdır)